Miejsce premiery, a także podsumowania całego projektu pn. „Puste miejsca. Tu byli Żydzi”, nie było przypadkowe.
Jak przypomina Piotr Dominiak, prezes Raciborskiego Stowarzyszenia Kulturalnego ASK, które jest pomysłodawcą przedsięwzięcia, na skwerze przy Szewskiej jeszcze przed drugą wojną światową znajdowała się żydowska synagoga. – Zniszczyli ją hitlerowcy w 1938 roku. Kilka lat później jej ruiny kazały rozebrać komunistyczne władze – wyjaśnia Dominiak.
Działacze ASK, wspólnie z Raciborskim Centrum Badań Historycznych, ruszyli do szkół ponadgimnazjalnych. W spotkaniach poświęconych historii Żydów w Raciborzu uczestniczyło ponad 300 młodych ludzi. Spośród nich zawiązała się grupa dziewięciu osób, które wszczęły poszukiwania dokumentów potwierdzających obecność wyznawców judaizmu w mieście, a wszystko uwieczniły na filmowej taśmie.
– Dotarliśmy do osób, które pamiętają czasy, gdy przy Szewskiej stała synagoga i działała gmina żydowska – opowiada Piotr Dominiak. W oparciu o ich relacje, powstał film. Wkrótce trafi do szkół i ośrodków kultury w całym województwie śląskim.
Żydzi w Raciborzu pojawili się już w XI wieku. W tym czasie, na miejscu obecnego kościoła św. Mikołaja przy ul. Kozielskiej, znajdowała się bożnica. Źródła historyczne z 1379 roku podają, że wspólnota Żydów szybko się rozrastała, bo wówczas Racibórz był wielkim ośrodkiem handlowo-rzemieślniczym. Na początku XVI wieku Żydzi musieli opuścić miasto na mocy zarządzenia księcia Walentego. Powrócili tu 100 lat później. Pod koniec XVIII wieku w Raciborzu mieszkało około 30 Żydów. 11 marca 1812 roku król Fryderyk Wilhelm III wydał edykt emancypacyjny, na mocy którego uznani zostali za równoprawnych raciborzan. Podczas drugiej wojny światowej tylko nielicznym udało się bezpiecznie wyemigrować. Większość trafiła do obozów koncentracyjnych. Dziś po raciborskich Żydach pozostał pusty skwer przy ul. Szewskiej oraz mocno zaniedbany cmentarz przy ul. Głubczyckiej. (Amis)
Komentarze