Wszyjscy wiymy, kaj krol piechty chodzi – do ustympu! Ale małokery zdowo se sprawa ze tego, jako to hańdowni rychtik było. Ano, bez lato ludzie chodzili wczas rano abo na wieczor „na bok”. Mieli tam wykopano dziura, a wele ni leżała kupka piosku a opata, coby po sobie porzondek zrobić! Papiorow toaletowych wtynczos żodyn niy znoł, yno wszystek sie wiechciym trowy a liściami załatwiało! Bez zima sie szło „na kibel” do chlywa, a potym rano trza go było wyloć do dziury!
Ze starzika łod moji mamulki sie we wsi śmioli, że gupoty wynokwio, bo jak bez stodwaścia lot nazod stawioł swoja chałpa, to przi gnojoku postawił murowany „wychodek” ze drzewianymi dźwiyrzami. To był chop „światowy”, co wiela we żywocie widzioł, bezto chcioł mieć tyż „badycimer”, ale jego baba niy poradziła spokopić, po co marnować jedna izba na taki gupoty, jak sie umyć idzie bez lato we stodole, a bez zima we kuchyni abo we parzoku!
Moji przociele do dzisio miyszkajom we familoku, co go postawiła firma „Gische” do swojich robotnikow. Ta chałpa mo bez sto lot, ale, jak na tamte czasy, to były tam łogromne wygody: woda a ustympy pod dachym i ausgus ze kokotkiym na kożdym sztoku (piyntrze). Hajźliki stoły dycki we połowce drogi miyndzy sztokami, a coby niy śmierdziało na siyni, wele nich było łokno ze kratom zamiast szyby!
No a potym nastoł wiek dwadziesty a wszystek wartko sie zaczło zmiyniać. Bogatsi już we dwadziestych latach mieli we kożdym pomiyszkaniu wielgi łaziynki a łosobne toalety. Słowo „ustymp” niy poradziło przelyź panoczkom a paniczkom bez gymba, yno godało sie: toaleta abo ubikacyjo! Bo tyż po prowdzie to ni ma to samo, choć my se tak myślymy. Ustymp po staropolsku znaczy cosikej na boku, łosobne, łoddzielono czyńść. Do tej kategoryji mogymy przipisać te wszystki drzewianne i murowane hajźliki, co stoły na dworze. Ubikacyje to były łosobne izby do wiadomego celu we szkołach, sondach a urzyndach, zaś elegancki toalety ze umywalkami, strzybnymi kokotkami widywało sie we tyjatrach a drogich restauracyjach.
Nasza chałpa mo już piyńdziesiont lot, bezto jo mom modno nowość ze tamtych czasow: łaziynka i toaleta w jednym!
Komentarze