Nie było jeszcze teatru, orkiestra Filharmonii występowała w szkole górniczej, a nieliczne placówki kulturalne w regionie oferowały raczej mało atrakcyjne rozrywki. W tym czasie w samym centrum Rybnika działała piwnica artystyczna, która nosiła nazwę Bombaj. To tam grano jazz, występował Czesław Gawlik ze swoim zespołem, przyjeżdżali Michał Urbaniak czy Urszula Dudziak. Tutaj powstał pierwszy w mieście rockowy zespół, Z Duszą na Ramieniu debiutował Olek Krupa, który potem wyjechał robić karierę w Hollywood. Klub w 1970 roku... zawalił się. Po latach przypomni go impreza "Noc w Bombaju"...
Egzotyka na miejscu
Dzisiaj już nikt nie pamięta, kiedy pojawiła się nazwa Bombaj, skąd się wzięła i kto ją wymyślił. Bombaj dołączył do innych egzotycznych nazw lokalnych, takich jak Meksyk, Maroko czy Paryż. – W każdym razie pod koniec lat 50. i 60. nie trzeba było jeździć do Indii, by odwiedzić Bombaj, mieliśmy go w Rybniku! – mówi Wojciech Bronowski, animator kultury i jeden z dobrych duchów owego lokalu. Warto dodać, że była to nazwa nieoficjalna, używana przez bywalców piwnicy. Były różne inne nazwy, formalne, między innymi Klub Kajtuś, Zamkowa itp., ale nie przyjęły się...
Było to urokliwe miejsce w piwnicach Domu Kultury Rybnickiej Fabryki Maszyn przy ulicy Młyńskiej 4, w samym sercu miasta. Znajdowała się tam kawiarnia z dwiema salami. Większa, z pięknym, łukowym sklepieniem, świetnie nadawała się do działalności klubowej. Dlatego też większość pomysłów powstających piętro wyżej, w biurach domu kultury, właśnie w Bombaju było pokazywanych spragnionej rozrywki publiczności.
Zespoły i soliści
Świetne warunki, zaangażowanie pracowników domu kultury i głód rozrywki eksplodowały szeregiem ciekawych inicjatyw. Jaskółką zwiastującą nadejście nowych trendów było utworzenie w 1957 roku przez Czesława Gawlika pierwszego na ziemi rybnickiej zespołu jazzowego, który odnosił sukcesy na estradach jazzowych w kraju i za granicą. Do Bombaju zapraszano zespoły i solistów z całego kraju. Melomani mogli usłyszeć jazz w najlepszym wykonaniu, koncertowali tu m.in. Andrzej Trzaskowski, Jan Ptaszyn Wróblewski, Zbigniew Namysłowski, Michał Urbaniak, Wojciech Karolak, Tomasz Stańko i inni.
Ale w pamięci rybniczan zapisały się przede wszystkim postaci stąd, trębacze: Manfred Niezgoda, Eryk Bijok i Eugeniusz Polok, saksofonista i klarnecista Tadeusz Petrow, puzoniści Lothar Dziwoki i Leon Płachta, kontrabasiści: Stanisław Gawlik, Tadeusz Paprotny i Joachim Hanslik, skrzypek i saksofonista Waldemar Hajer, gitarzysta Karol Przeliorz, perkusiści: Witold Anders, Bogusław Sitek, Zdzisław Świderski, Franciszek Witek i Tadeusz Cieśla oraz pianiści Kazimierz Niedziela i Jerzy Sołtysik. Kilku z nich już nie żyje, niektórzy zaistnieli w znanych zespołach zagranicznych.
Makowicz i inni
W Bombaju pierwszy kontakt z jazzem mieli m.in. Adam Makowicz, bracia Jacek i Wojciech Niedzielowie, Wiesław Pieregorólka. Sporo sukcesów i nagród przysporzyli wokaliści, występujący z zespołem Czesława Gawlika, m.in.: Danuta Sobik, Teodor Komaniecki, Urszula Darowska, Krystyna Ostrowska, Elżbieta Ferenc, Joanna Klima czy zespół wokalny Rezonanse, pracujący pod kierownictwem Kazimierza Niedzieli. Andrzej Trefon założył tutaj jedną z pierwszych grup rockowych w Rybniku, nosiła nazwę Z Duszą na Ramieniu. Tworzyli ją jeszcze: Krzysztof Stolecki – gitara, wokal, Jan Cichy – gitara basowa, Henryk Szmidt – perkusja.
Z początkiem 1962 roku do Rybnika z Bydgoszczy przeniósł się Wojciech Bronowski, człowiek zajmujący się, jak sam mówi, żywym słowem, rzeczą rzadką w tym czasie na Śląsku, który od razu związał się z Bombajem. Jego pierwszym pomysłem było utworzenie Teatru Poezji. Wydarzeniem była polska prapremiera dwóch jednoaktówek Jana Izydora Sztaudyngera, "Wygnańcy Ewy" i "Wszystko winą jest Amora".
Scena kabaretowa
Powodzenie programów o wydźwięku satyrycznym zaowocowało utworzeniem przy Teatrze Poezji sceny kabaretowej. W ten sposób powstał Kabaret Osesek, który działał 15 lat i wystawił szereg programów, m.in. "Nie bądźmy dziećmi", "Świetnie się składa", "Tak się złożyło", "Niedobre krasnoludki" i "Wszystko można, co nie można, byle z wolna i z ostrożna". W Teatrze Poezji i Kabarecie Osesek wystąpiło około 50 wykonawców, m.in.: Krystyna Pysz, Franciszek Wrana, Urszula Rudek, Piotr Sosna, Antoni Boczek, Sylwia Blazel-Kolar, Antoni Adamczyk, Bibianna Wawro, Ryszard Paszenda, Jerzy i Tadeusz Rożek, Bogdan Zając, Urszula Woźniczka, Krystyna Tkocz, Sławomir Krzywiźniak i inni. Był wśród nich również Olek Krupa, od 30 lat występujący w teatrach Nowego Jorku, który ma w dorobku kilkadziesiąt ról filmowych w Hollywood!
W ostatnim okresie istnienia Bombaju młody podówczas sędzia Sądu Rejonowego w Rybniku Józef Musioł (potem m.in. sędzia Sądu Najwyższego) zorganizował cykl programów pod tytułem "Sąd Młodych". Inscenizowano przebieg procesów sądowych, oddając atmosferę panującą na sali rozpraw. I to na wiele lat przed telewizyjnymi hitami, takimi jak "Sędzia Anna Maria Wesołowska"... Wszystko trwało do 1969 roku.
Remont z katastrofą
Wtedy to rozpoczął się remont kapitalny domu kultury i Bombaju. Wszystkie grupy twórcze zostały przeniesione czasowo do Teatru Ziemi Rybnickiej, Liceum nr 2 i Szkoły Zawodowej Ryfamy. Niespodziewanie 16 sierpnia 1970 roku pozbawione dachu ściany zawaliły się, tworząc ogromną stertę gruzu. Podobno ostatni z robotników, wychodzących na piwo do restauracji Rybniczanka, zbyt mocno trzasnął drzwiami... Lokal nie został odbudowany, dziś na jego miejscu jest parking. 22 marca w Klubie Energetyka odbędzie się "Noc w Bombaju", impreza upamiętniająca to miejsce i tych ludzi...
Komentarze