W tym roku przypada 230. rocznica uchwalenia tego ważnego dokumentu. Konstytucja 3 maja była pierwszą w Europie, a drugą na świecie spisaną ustawą zasadniczą. Jej autorami byli Król Stanisław August Poniatowski, Ignacy Potocki i Hugo Kołłątaj.
Konstytucja 3 maja wprowadziła trójpodział władzy na ustawodawczą, wykonawczą oraz sądowniczą. Ograniczyła także immunitety prawne i przywileje szlachty zagrodowej. Dokument ten potwierdził także przywileje mieszczańskie, nadane w akcie prawnym z 18 kwietnia 1791 roku.
Konstytucja 3 maja znosiła również liberum veto, konfederacje oraz ograniczyła prawa sejmików ziemskich. Wtedy też przestała istnieć Rzeczpospolita Obojga Narodów, zaś w jej miejsce została powołana Rzeczpospolita Polska.
Twórcy konstytucji, czerpiąc inspirację z myśli politycznej i filozofii europejskiego oświecenia oraz amerykańskiej konstytucji uchwalonej w 1787 roku, uważali, że władza ma służyć dobru całego narodu, a nie jedynie interesom warstw uprzywilejowanych. Konstytucja miała zapoczątkować wprowadzanie kolejnych reform zmierzających do wzmocnienia państwa. Podjęte działania w obronie zagrożonej przez sąsiadów Polski stanowią dzisiaj przykład odpowiedzialności świadomych przedstawicieli elit społeczeństwa.
Ostateczny rozbiór Polski przez Austrię, Prusy i Rosję w 1795 roku doprowadził do utraty jej niepodległości. Współtwórcy Konstytucji 3 Maja, Ignacy Potocki i Hugo Kołłątaj po latach ocenili, że była „ostatnią wolą i testamentem gasnącej Ojczyzny”.
Obchody tradycji Konstytucji 3 maja były zakazane podczas rozbiorów Polski. Po odzyskaniu niepodległości po pierwszej wojnie światowej, rocznica Konstytucji 3 maja została uznana za święto narodowe w 1919 roku. Podczas okupacji niemieckiej i sowieckiej święto Konstytucji 3 Maja było zakazane.
Po drugiej wojnie światowej komunistyczne władze w Warszawie zmierzały do likwidacji trzeciomajowych obchodów ze względu na odwoływanie się do tradycji niepodległości Polski oraz ich narodowo-katolicki charakter. Przeciwstawiano im i nagłaśniano propagandowo Święto Pracy. Przez wiele lat nie odbywały się państwowe uroczystości związane z rocznicą Konstytucji 3 maja, a wszelkie próby uczczenia święta kończyły się zazwyczaj zatrzymaniami i szykanami.
W 1990 roku, po upadku komunizmu i odzyskaniu suwerenności przez Polskę, powrócono do przedwojennej tradycji i ponownie proklamowano dzień 3 maja świętem narodowym.
źródło: gov.pl
Komentarze