Kościół pw. NSPJ, tak zwany „okrąglak” został wpisany do rejestru zabytków decyzją Śląskiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków w październiku 2020 r. a wieża ciśnień przy ul. 1 Maja w lipcu 2021 r. Jak wskazano w decyzji o wpisie do rejestru „do rejestru zabytków wpisuje się zabytki o charakterze unikatowym w skali regionu lub o znaczeniu ponadregionalnym, a także obiekty o walorze typologicznym, muszą jednak posiadać wyjątkową wartość historyczną, naukową lub artystyczną (…)”.
Taką właśnie wartość ma kościół pw. NSPJ. Został wybudowany w latach 1934-35 w formie rotundy, według projektu architekta Otto Lindera ze Stuttgartu. Stanowi przykład wyjątkowej w swojej formie architektury modernistycznej. Ekspresja tej świątyni wyraża się w monumentalnej kopule zestawionej z prostą wieżą oraz w jednorodności detalu i użytych materiałów. Kościół jest integralny w swojej formie – otwory okienne i drzwiowe są zamknięte pełnym łukiem, zastosowano także okrągłe okna - okulusy. Modernizm był nurtem przełomowym w dziejach architektury. Wynalezienie konstrukcji żelbetowej dało twórcom dużo szersze możliwości kreacji. Zerwano z starymi kanonami sztuki na rzecz poszukiwania nowych form. Innym modernistycznym kościołem w Raciborzu jest kościół pw. Św. Józefa, również wpisany do rejestru zabytków.
Raciborski „okrąglak” ma swoja bliźniaczą wersję. Wybudowany w latach 1936-1937 kościół p. w. Podwyższenia Krzyża Św. w Bytomiu ma analogiczną formę do kościoła pw. NSPJ w Raciborzu i został zaprojektowany przez tego samego architekta.
Innym uznanym przez Śląskiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków za wyjątkowy obiektem jest wodociągowa wieża ciśnień znajdująca się przy ul. 1 Maja w Raciborzu, wpisana do rejestru zabytków w lipcu 2021 r. Została oddana do użytku 23.09.1874 r. i jest jednym z najstarszych tego typu obiektów na Śląsku. Jest wysoka na 25 metrów a zbiornik na wodę o pojemności 500m3 jest osadzony na wysokości 23 metrów. Decyzję o wpisie do rejestru zabytków Śląski Wojewódzki Konserwator Zabytków uzasadnia m in. tak: „ Wieża stanowi dzieło minionej epoki, jako część zespołu zakładu wodociągowego w Raciborzu, która jest niezwykle ważna dla regionu ze względu na swoją wartość architektoniczną a także historyczną. Świadczy bowiem o rozwoju przemysłu na terenie Raciborza oraz wskazuje na tę miejscowość jako pierwszą posiadającą na Górnym Śląsku wodociągi; dokumentuje rozwój myśli technicznej na przestrzeni XIX i XX w.” Obecnie wieża jest wyłączona z użytku. Pozostaje w dyspozycji Wodociągów Raciborskich. W latach 60.XX otrzymała nowe, żelbetowe stropy, pokrycie dachu wymieniono w latach 90. XX.
Komentarze