Czytelnik z Rybnika prosi o wyjaśnienie, na czym polega instytucja prawa cywilnego uznania osoby za zmarłego. Jego syn wiele lat temu zaginął i wobec powyższego zastanawia się, jakie są prawne przesłanki uznania osoby zaginionej za osobę zmarłą oraz jaka jest procedura takiego postępowania.
Zgodnie z przepisami Kodeksu cywilnego, zaginiony może być uznany za zmarłego, jeżeli upłynęło dziesięć lat od końca roku kalendarzowego, w którym według istniejących wiadomości jeszcze żył. Jednakże, gdyby w chwili uznania za zmarłego zaginiony ukończył siedemdziesiąt lat, wystarczy do tego lat pięć. Uznanie za zmarłego nie może nastąpić przed końcem roku kalendarzowego, w którym zaginiony ukończyłby dwadzieścia trzy lata.
Ważne terminy
Wskazać również trzeba, że kto zaginął w czasie podróży powietrznej lub morskiej, w związku z katastrofą statku lub okrętu albo w związku z innym szczególnym zdarzeniem, ten może być uznany za zmarłego po upływie sześciu miesięcy od dnia, w którym nastąpiła katastrofa albo inne szczególne zdarzenie. Jeżeli nie można stwierdzić katastrofy statku lub okrętu, bieg terminu sześciomiesięcznego rozpoczyna się z upływem roku od dnia, w którym statek lub okręt miał przybyć do portu przeznaczenia, a jeżeli nie miał portu przeznaczenia - po dwóch latach od dnia, w którym była ostatnia o nim wiadomość. Kto zaginął w związku z bezpośrednim niebezpieczeństwem dla życia, nieprzewidzianym w paragrafach poprzedzających, ten może być uznany za zmarłego po upływie roku od dnia, w którym niebezpieczeństwo ustało albo według okoliczności powinno było ustać.
Orzeczenie sądu
Domniemywa się, że zaginiony zmarł w chwili oznaczonej w orzeczeniu o uznaniu za zmarłego. Jako chwilę domniemanej śmierci zaginionego oznacza się chwilę, która według okoliczności jest najbardziej prawdopodobna. W przypadku w braku wszelkich danych - pierwszy dzień terminu, z którego upływem uznanie za zmarłego stało się możliwe.
W sprawach o uznanie za zmarłego, właściwy jest sąd ostatniego miejsca zamieszkania zaginionego. Jeżeli wskutek tego samego zdarzenia zaginęła większa liczba osób, Sąd Najwyższy na wniosek ministra sprawiedliwości może wyznaczyć jakiś sąd, jako wyłącznie właściwy do rozpoznania spraw będących w związku z tym zdarzeniem.
Kto uprawniony
Do zgłoszenia wniosku o uznanie za zmarłego uprawniony jest każdy zainteresowany.
Wniosek o uznanie za zmarłego można zgłosić nie wcześniej niż na rok przed końcem terminu, po upływie którego zaginiony może być uznany za zmarłego. Gdy jednak uznanie za zmarłego może nastąpić po upływie roku lub krótszego niż rok terminu od zdarzenia, które uzasadnia prawdopodobieństwo śmierci zaginionego, wniosek o uznanie za zmarłego zgłosić można dopiero po upływie tego terminu.
Pismo o uznanie za zmarłego, oprócz danych koniecznych dla takiego dokumentu o wszczęcie postępowania, powinien zawierać:
1) imię, nazwisko i wiek zaginionego, imiona jego rodziców oraz nazwisko rodowe matki;
2) ostatnie znane miejsce zamieszkania i pobytu zaginionego.
Konsekwencje prawne
Przed wydaniem postanowienia, uznającego zaginionego za zmarłego, sąd powinien wysłuchać w miarę możności osoby bliskie zaginionego.
Reasumując, wskazać trzeba, że przepisy prawa określają procedurę uznania osoby zaginionej za zmarłego. Ma to szereg konsekwencji prawnych na gruncie prawa cywilnego, w szczególności wobec osób bliskich (spadkobierców). Instytucja ta pozwala bowiem na uregulowanie kwestii własnościowych i spadkowych dla osób najbliższych osoby zaginionej (uznanej za zmarłą).
Komentarze