– Krzyż był narzędziem hańby. Na śmierć na nim skazywano niewolników czy – ogólnie – osoby bez praw obywatelskich. Rzymian nie krzyżowano wcale, nawet wobec Żydów tę karę stosowano nader rzadko. Dopiero w IV wieku, po znalezieniu Drzewa Krzyża i zwycięstwie chrześcijaństwa w Cesarstwie Rzymskim, cesarz Konstanty ustanowił ten znak jako symbol chrześcijaństwa – mówi Marian Zawisła z działu sztuki raciborskiego muzeum.Pierwsze krucyfiksy, czyli krzyże z figurą Chrystusa, przedstawiały Jezusa królującego, zwycięskiego, ubranego w długą szatę, wyprostowanego, z rozpostartymi ramionami (na wystawie można zobaczyć krucyfiks z dwudziestolecia międzywojennego, wykonany według tego wzorca). Jednak już Średniowiecze zaprzeczyło królestwu Chrystusa na krzyżu i zaczęło go pokazywać jako człowieka cierpiącego. Jezus jest ubrany jedynie w przepaskę biodrową (perizorium), jego dłonie, stopy i bok są przebite, ciało zwisa w męce. Ta forma, z modyfikacjami, przetrwała do dziś. Głowa Chrystusa zwykle przechylona jest w prawo. Nieprzypadkowo Pismo Święte podaje, że na Golgocie oprócz Chrystusa ukrzyżowanych było jeszcze dwóch łotrów. Ten po prawej stronie Mesjasza nawrócił się. Na ekspozycji jest kilkadziesiąt krucyfiksów, wykonanych w typie krzyża średniowiecznego. Najstarszy pochodzi z końca XIV wieku. Barok zaowocował wieloma modyfikacjami, które poszły w kierunku wzbogacenia tego głównego symbolu chrześcijaństwa. Krzyże były bardziej zdobione, pod stopami Jezusa umieszczono czaszkę bądź węża. Są to symbole wzięte z przypowieści o Raju – czaszka jest wyobrażeniem Adama, wąż – Szatana. Umieszczone na dole krzyży mają uświadamiać, że Jezus, poprzez ukrzyżowanie i zmartwychwstanie, pokonał grzech pierworodny, popełniony przez Adama.Ekspozycja prezentuje nie tylko krzyże i krucyfiksy, ale wszelkie przedmioty kościelne lub obiekty sztuki sakralnej ze zbiorów muzeum raciborskiego posiadające ten symbol. W sumie jest ich około 80. Można zobaczyć m.in. obrazy ludowe malowane na płótnie i szkle, bursę piatykową – zawieszany na szyi, gruby, zdobiony materiał w kształcie kwadratu, z zamocowanym srebrnym pudełkiem, w którym kapłan niósł najświętszy sakrament umierającemu.– „Piatyk” w tłumaczeniu na język polski oznacza wyposażenie na drogę – wyjaśnia Marian Zawisła.Figura św. Andrzeja z charakterystycznym krzyżem (widocznym np. przed niestrzeżonym przejazdem kolejowym, który jako znak drogowy jest ułożony poziomo, a jako przedmiot – pionowo. Właśnie na tak ułożonym krzyżu umarł św. Andrzej.Autorzy wystawy chcieli zebrać wszystkie eksponaty z krzyżem, znajdujące się w zbiorach muzeum, i po raz pierwszy pokazać je jednocześnie. A choć trwający wielki post i zbliżające się święta Wielkiej Nocy nie były głównym powodem organizowania tej ekspozycji, idealnym momentem dla jej obejrzenia będzie wystawa czynna do końca kwietnia.
Komentarze