Isto już nikerzi wiedzom, ło czym byda pisać! My se czynsto myślymy, ze chałpy bez komina stawiało sie yno za czasow Piasta Kołodzieja, ale to ni ma prowda, jeszcze ze sto lot nazod taki chałpy stawiali konsek łod nas, styknie sie yno podziwać do Istebnej (tyj wele Wisły) tam se tako „kurlawo” chałpa możecie nawet łobejrzeć!
Ci, co sie historyje uczyli, wiedzom, że gdysi był taki podatek, co sie mianowoł „podymne”, a płaciło sie go za chałpa ze kominym. Jak we łoziymnostym wieku rozebrali nos somsiady, to sie na kożdym konszczyczku zaczły nowe prawa a przepisy. Na ziymiach, co przipadły Austryji, łostało po starymu, ale u nos nastoł pruski porzondek i bezmała skuli tego nakozali stawiać kominy we kożdej chałpie, nawet jakby yno jedna izba miała. Jeszcze przed drugom wojnom we dworze we Baranowicach stoły chałpy, co baron postawił swojim robotnikom. We pojstrzodku stoł jedyn komin, a wele niego sztyry pomiyszkania. We kominie było tela miejsca, że szło by tam zrobić garaż do „malucha”. Isto jeszcze pamiyntocie te autko, co sie mianowało „FIAT 126 P”?! Do dzisio łostoł yno jedyn taki komin łod dworski kuźnie! Tyn zaś je łogromnie wysoki! Na to też był przepis, we kerym stoło, wiela taki komin mo mieć metrow, coby sie łod iskrow niy chyciły insze chałpy, co były po blisku. Downo sie już śniego niy kurzi, bezto boczonie se na nim gniozdo poszykowały.
A teroz se przestowcie, jak mogło wyglondać we taki chałpie bez komina. We dachu musiała być dziura, bo kańś tyn kurz musioł iść, ale i tak we całym pomiyszkaniu woniało jak we wyndzoku! Nojbardzi śmierdziały lonty, ale to miało tyż dobre strony, bo bezmała sie w nich chrobajstwo niy trzimało! Poliło sie wtynczos yno drzewym, ale dzisio, jak polymy wonglym, to by my sie zaroz wytruli! A wszystek bez tyn czad, co sie przi polyniu wonglo robi! Garce były porzad łokopcone, a prawie kożdy dziyń trza ich było czyścić pioskiym abo popiołym, bo za pora dni były taki usmolone, że sie niy dało w nich ani nawarzić! Na kożdym noczyniu, a w kożdym kontku było połno popiołu! Szporobliwi ludzie woleli se kupa roboty narobić, bele podatku niy płacić, ale czy to wartało?
Komentarze