Jak utopek zaprzyjaźnił się z biedną wdową

Kilkanaście lat temu wracałam z Raciborza pociągiem. Na następnej stacji przysiadła się do mnie starsza pani, która – jak się potem okazało – zmierzała do Szczejkowic (tych koło Żor). Tak więc resztę drogi odbyłyśmy razem. Pani ta mówiła pięknym śląskim, mimo swych 80 lat tryskała humorem i wspaniale opowiadała o swoim dzieciństwie i młodości. Dobrze też znała nasze strony (być może stąd pochodziła?), a wśród jej opowieści znalazła się jedna o utopku znad Bierawki, którą tu przytoczę. Rzecz zaczyna się od tego, że podobno społeczeństwo utopców jest zorganizowane na wzór naszego, ludzkiego. Tam też panuje pewna hierarchia, tak więc utopki z mniejszych rzek i strumyków muszą słuchać swoich hetmanów, którzy rządzą większymi rzekami lub rozległymi zalewiskami.

Jeden z takich hetmanów nakazał utopkowi z Bierawki utopić pewną wdowę – matkę kilkorga dzieci, za to, że kiedyś, broniąc przed nim swego małego synka, wysmagała go poświęconym biczem. Po owych razach na ciele hetmana pozostały szpecące blizny, a jedna z nich przecięła jego niezbyt piękne oblicze! Utopek z Bierawki stropił się bardzo tym zadaniem, bo nie chciał skrzywdzić ani dzieci, ani kobiety, która mu nigdy nic złego nie zrobiła! A poza tym ludzie mieszkający w okolicy byli dla niego dobrzy, nawet od czasu do czasu wrzucali do wody chleb, który bardzo lubił. Nikomu też jego obecność nie przeszkadzała, choć wszyscy wokół wiedzieli o jego istnieniu.

By uspokoić wątpliwości podwładnego, chytry hetman poradził mu, żeby przyjął postać żebraka i poprosił kobietę o chleb. Jeżeli mu odmówi albo, co gorsza, uderzy go poświęconą witką, będzie miał powód, żeby ją bez skrupułów utopić! Pod jego naciskiem miejscowy utopek zgodził się wykonać próbę. Wyskoczył na brzeg, sprawdził, czy z żadnej części odzienia nie kapie mu woda, przez co mógłby się zdradzić, a potem wyruszył na łąkę, na której kobieta grabiła siano. Zbliżył się do niej i wyciągnął rękę, wtedy wdowa zapytała go, czego chce. Żebrak nic nie odpowiedział, tylko wskazał ręką na leżący na miedzy pakunek, w którym znajdował się chleb. Kobieta wzięła go do ręki i odłamała połowę, a następnie podała przybyszowi.

Kiedy jednak stwierdziła, że połknął go w okamgnieniu, dołożyła mu resztę pieczywa. – Widać głodnyś bardziej niż ja, niech więc ci idzie na zdrowie...– dodała. W ten sposób zupełnie nieświadomie przywiązała utopka do siebie na całe swoje życie. Ponieważ mu nie złorzeczyła ani nie przeklinała, lecz podzieliła się z nim z serca, musiał on jej służyć do końca jej dni! Z początku taki obrót sprawy ją przerażał, ale potem do tego przywykła. Ona przynosiła utopkowi chleb, on dawał jej za to raki lub ryby. Ilekroć nastawiła w wodzie sak, zawsze był pełny!

Tak z pomocą utopka wychowała swoją gromadkę. Dopiero krótko przed śmiercią zdała sobie sprawę z tego, że zadała się z siłą nieczystą i wyznała to księdzu na spowiedzi. Musiała jednak uzyskać rozgrzeszenie, bo pochowano ją w poświęconej ziemi. Tego samego dnia, kiedy ciało wdowy spoczęło na miejscowym cmentarzu, stary leśniczy natknął się na siwego, zgarbionego żebraka, który siedział na brzegu rzeki i płakał rzewnymi łzami. Kiedy zapytał go, czy potrzebuje pomocy, ten przecząco pokręcił głową, wstał i zniknął w trzcinowisku.

Dodajmy, że Bierawka to niewielka rzeka, która wypływa ze wzgórza św. Wawrzyńca w Orzeszu. Płynie przez Orzesze, Czerwionkę-Leszczyny, Bełk i dalej wielki kompleks leśnym między Koźlem, Gliwicami, Rybnikiem i Raciborzem. Koło wsi Bierawa (okolice Kędzierzyna-Koźla, województwo opolskie) rzeka ta wpada do Odry. Jej długość różne źródła szacują na 60-80 km. Bierawka przepływa też w pobliżu wsi Pilchowice, gdzie miał znajdować się młyn, z którym związana jest opowieść o ukrytym skarbie.